ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

Ο μύθος της τρέλας(!)

Από τη Γεωργία Τριανταφύλλου

Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια

Η άγνοια της σχιζοφρένειας ,ως ψυχιατρικής νόσου, μπορεί να δημιουργήσει ένα μύθο. Το μύθο της τρέλας, των θρησκευτικών – δαιμονικών δοξασιών, του φαρμάκου δηλητηρίου και των πιο περίεργων απόψεων για τον ψυχίατρο και τις θεραπείες των ψυχιατρικών διαταραχών. Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα τον φόβο, που οδηγεί, τον ασθενή στην άρνηση της αρρώστιας και στην έλλειψη συνεργασίας με την θεραπευτική ομάδα, την δε κοινότητα στην στιγματοποίηση. Καταστάσεις που με την σειρά τους ενισχύουν τον φόβο, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο, που έχει σαν αποτέλεσμα την απόρριψη της ασθένειας από τον ασθενή και του ασθενούς από την κοινότητα.

Η σχιζοφρένεια είναι η πιο συνηθισμένη νόσος που έγκειται στις ψυχώσεις και αποδιοργανώνει την προσωπικότητα του ασθενούς. Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο για Ψυχικές Διαταραχές (DSM-IV-R)] του Αμερικανικού Συνδέσμου Ψυχιάτρων, για να χαρακτηρισθεί κάποιος ως πάσχων από σχιζοφρένεια θα πρέπει να παρουσιάζει τουλάχιστον 2 από τα παρακάτω συμπτώματα για χρονικό διάστημα τουλάχιστον ένα μήνα με ανώτερο επίπεδο τους 6 μήνες:

• Ψευδαισθήσεις όλων των αισθήσεων (κυρίως ακουστικές και οπτικές, οι γνωστές «φωνές» ή αλλόκοτα οράματα)
• Παραισθήσεις (δηλαδή αλλοίωση της πραγματικότητας)
• Αποδιοργανωμένη ομιλία και ασυντόνιστες φράσεις και προτάσεις
• Ασυνάρτητη σκέψη και απώλεια της επαφής με την πραγματικότητα
  
  
• Έλλειψη συναισθημάτων
• Παράλογη συμπεριφορά, όπως ασταμάτητο και αναίτιο κλάμα ή κατατονική συμπεριφορά (αδυναμία να σηκωθεί από το κρεβάτι)
• Αλογία, δηλαδή έλλειψη ομιλίας ή μείωση της ομιλίας
• Το άτομο δεν έχει κανένα κίνητρο για τη ζωή του και κανένα σκοπό ή ενδιαφέρον
• Έντονα μελαγχολική διάθεση
• Κοινωνική και επαγγελματική δυσλειτουργία

Είναι γνωστό ότι η σχιζοφρένεια μπορεί να εμφανιστεί σε πολλά μέλη της ίδιας οικογένειας. Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι αυτό που κληρονομείται είναι μια ευαλωτότητα , ευαισθησία ή προδιάθεση για τη νόσο – μια κληρονομική πιθανότητα, που ενεργοποιείται και οδηγεί στην εμφάνιση της σχιζοφρένειας όταν επιδράσουν και άλλοι παράγοντες. Σε ορισμένους ασθενείς με κληρονομική προδιάθεση για σχιζοφρένεια το στρες μπορεί να πυροδοτήσει τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας ή να προκαλέσει τα συμπτώματα της νόσου.

Η σχιζοφρένεια είναι νόσος οικουμενική και διαχρονική. Πλήττει 1 στους 100 ανθρώπους και των δύο φύλων, όλες τις κοινωνικές τάξεις ανεξάρτητα από φυλή, θρήσκευμα και πολιτισμικό περιβάλλον. Ο κίνδυνος να νοσήσει κάποιος στη διάρκεια της ζωής του είναι 1%.

Βίαιη Συμπεριφορά και Σχιζοφρένεια : Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων με ψυχική ασθένεια δε χρησιμοποιεί βία και γενικότερα τα άτομα με ψυχική ασθένεια δεν είναι περισσότερο επικίνδυνα να συγκριθούν με τον υγιή πληθυσμό. Οι παράγοντες που θεωρείται ότι ενισχύουν τη χρήση βίας τόσο στον υγιή πληθυσμό όσο και στα άτομα με σχιζοφρένεια είναι το αντρικό φύλο, η κοινωνική απόρριψη και απομόνωση, το ιστορικό προηγούμενης βίαιης συμπεριφοράς και η κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ.

• Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια που έχουν διακόψει τη φαρμακευτική τους αγωγή και έχουν ακουστικές ψευδαισθήσεις και παραληρηματικές ιδέες δίωξης είναι υψηλού κινδύνου για βίαιη συμπεριφορά.
• Σημειωτέον τα άτομα με σχιζοφρένεια δεν πρέπει να κρατούνται σε κοινές φυλακές, οι οποίες είναι σχεδιασμένες για κράτηση και σωφρονισμό.

Πρώιμα Προειδοποιητικά Σημεία της Σχιζοφρένειας : Μπορεί να διαρκέσουν για μήνες πριν τεθεί η διάγνωση της σχιζοφρένειας (συνήθως 2-3 εβδομάδες πριν).

Αυτά μπορεί να είναι:

• Μεταβολές στον ημερήσιο ρυθμό ύπνου-εγρήγορσης
• Νευρικότητα
• Μη συνηθισμένες σκέψεις ή βιώματα
• Περίεργη ή ιδιόρρυθμη συμπεριφορά
• Κοινωνική απόσυρση

Θεραπεία της Σχιζοφρένειας (συμπληρωματικά πάντα με τη φαρμακευτική αγωγή): Η ψυχοθεραπεία που θεωρείται σήμερα ιδανικότερη για τα άτομα με σχιζοφρένεια, είναι η υποστηρικτική ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία και λιγότερο η «αποκαλυπτική ψυχοθεραπεία». Ο θεραπευτής βοηθά τον ασθενή στην κατανόηση και αντιμετώπιση της νόσου, αλλά και την καλύτερη προσαρμογή του στο κοινωνικό περιβάλλον. Μέσα από τη θεραπεία συμπεριφοράς ο ασθενής κατακτά κοινωνικές δεξιότητες και μαθαίνει να φροντίζει τον εαυτό του.

Οι βασικοί ψυχοθεραπευτικοί στόχοι κατά τη διάρκεια των συνεδριών είναι:

• Γνωσιακή Αναδόμηση
• Ελάττωση του φόβου της «τρέλας»
• Βελτίωση αυτοεκτίμησης
• Ελάττωση απομόνωσης
• Καταπολέμηση στίγματος
• Θεραπευτική συμμαχία
• Διερεύνηση εναλλακτικών εξηγήσεων για το παραλήρημα και τις ψευδαισθήσεις
• Ελάττωση του stress
• Βελτίωση της πορείας της νόσου
• Την ενίσχυση της προσαρμοστικής ικανότητας του ασθενή στις συνθήκες του περιβάλλοντος
• Την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση του ασθενή.

Η οικογενειακή θεραπεία προσπαθεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις του ασθενούς με την οικογένεια και να βελτιώσει την επικοινωνία και την επαφή τους. Οι συγγενείς μαθαίνουν, επίσης, πώς να αντιμετωπίζουν την ασθένεια και να βοηθούν πρακτικά σε περίπτωση υποτροπής. Στο πλαίσιο των ψυχοκοινωνικών θεραπειών ανήκουν και οι δημιουργικές θεραπείες - θεραπεία τέχνης, μουσικής, δράματος που βασίζονται στην αυθόρμητη έκφραση συναισθημάτων του ασθενή μέσω της ζωγραφικής, της μουσικής κτλ.